Τι ακριβώς είναι μία Ειδική Οικονομική Ζώνη (ΕΟΖ); το παράδειγμα της Κίνας - Ουκρανίας

Τι ακριβώς είναι μία Ειδική Οικονομική Ζώνη (ΕΟΖ);

Μία Ειδική Οικονομική Ζώνη είναι μία διακριτή διοικητική περιφέρεια, δηλαδή μία διασφαλισμένη και προσδιορισμένη περιοχή στην οικονομική επικράτεια ενός κράτους, επί της οποίας ισχύουν διαφορετικές δασμολογικές, φορολογικές και λοιπές ειδικές νομικές ρυθμίσεις, κανονισμοί και διοικητικά προνόμια επί διαμετακομιζομένων αγαθών. Ειδικότερα, οι επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στις ΕΟΖ απολαμβάνουν ιδιαίτερη, ευνοϊκότερη φορολογική μεταχείριση. Εταιρείες οι οποίες ιδρύουν επιχειρήσεις εντός μίας ΕΟΖ απολαμβάνουν, για παράδειγμα, επωφελέστερων όρων όταν αγοράζουν δομημένα / αναπτυχθέντα ακίνητα, εν μέρει αδάπανη υποστήριξη για τη διεκπεραίωση των διαδικασιών ίδρυσης της επιχείρησής τους ή φορολογική απαλλαγή αναφορικά με απόκτηση γηπέδων και κτιρίων. Επίσης, οι εταιρίες αυτές μπορούν να απαλλάσσονται από εταιρικό φόρο εισοδήματος.

 ΚΙΝΑ
ΕΙΔΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΖΩΝΗ ΣΕΝΤΣΕΝ -ΦΟΞΚΟΝ (Foxconn)

«Τα ρομπότ δεν αυτοκτονούν», ούτε διαμαρτύρονται»

Ο τίτλος στο σχετικό άρθρο του Εκόνομιστ στις 2 Αυγούστου  «Tα ρομπότ δεν αυτοκτονούν, ούτε διαμαρτύρονται». Την ίδια ημέρα ένας αρθρογράφος της Γκάρντιαν δηλώνει ότι, αν και από μικρό παιδί λατρεύει τα ρομπότ, είναι ικανός να γίνει λουδίτης εφόσον αποδειχτεί ότι κάνουν τη ζωή μας χειρότερη.

Και τα δύο άρθρα αναφέρονται στην πρόσφατη αποκάλυψη του διευθύνοντα συμβούλου της Φόξκον, του κινεζικού γίγαντα που κατασκευάζει ηλεκτρονικές συσκευές υψηλής τεχνολογίας και απασχολεί ένα εκατομμύριο εργαζόμενους, ότι μέχρι τα τέλη του 2013 θα έχει αντικασταστήσει με ρομπότ ένα μεγάλο μέρος του έμψυχου δυναμικού της. Η ανακοίνωση αυτή προκάλεσε σάλο γιατί η Φόξκον κατέχει την ασιατική πρωτιά στις αυτοκτονίες εργαζομένων, όπως η γαλλική εταιρεία Φρανς Tέλεκομ κατέχει την ευρωπαϊκή πρωτιά.

Το 2010 αυτοκτόνησαν 14 εργαζόμενοι της εταιρείας, κυρίως στο μεγαλύτερο εργοστάσιό της στη Σεντσέν, στη Νότια Κίνα, κοντά στα σύνορα με το Χονγκ Κονγκ, όπου απασχολούνται 500.000 άτομα. Ο τελευταίος ήταν ένας 21χρονος που έπεσε από την ταράτσα ενός εργοστασίου. Οι περυσινές απεργίες και κινητοποιήσεις έπιασαν ώς ένα βαθμό τόπο, αφού η εταιρεία αναγκάστηκε να δώσει μεγάλες αυξήσεις στους εργαζόμενους, που μέχρι τότε αμείβονταν με ψίχουλα. Όμως η οικονομική κρίση σημαίνει ότι το εργατικό κόστος πρέπει να μειωθεί ακόμα περισσότερο και σε αυτό θα συμβάλλει η αυτοματοποίηση, η οποία στην Κίνα έως τώρα δεν έχει πάρει μεγάλες διαστάσεις.

Για να αντιμετωπίσει την παγκόσμια κατακραυγή για τις αυτοκτονίες, αλλά και τις εσωτερικές αντιδράσεις, η εταιρεία τύλιξε τα πολυώροφα κτίρια των εργοστασίων και τους κοιτώνες με… δίχτυα, ώστε οι επίδοξοι αυτόχειρες να παγιδεύονται σαν ψάρια, ενώ όπως είχε γραφτεί το 2010, αναγκάζει τους νεοπροσληφθέντες να υπογράφουν μια υπεύθυνη δήλωση ότι δεν έχουν σκοπό να αφαιρέσουν τη ζωή τους, ώστε οι συγγενείς τους να μην μπορούν να διεκδικήσουν αποζημίωση σε περίπτωση αυτοκτονίας (στην Ελλάδα πολλές γυναίκες, προκειμένου να προσληφθούν, δηλώνουν υπευθύνως στον εργοδότη τους ότι δεν σκοπεύουν να μείνουν έγκυες, δηλαδή να φέρουν στον κόσμο μια καινούργια ζωή…).

Επιπλέον, το 2010 η εταιρεία έφερε στη Σεντσέν βουδιστές μοναχούς για να ξορκίσουν με τις ψαλμωδίες τους τα κακά πνεύματα, ίδρυσε ένα συμβουλευτικό κέντρο για ψυχολογική βοήθεια και προσέλαβε μια νέα εταιρεία για να αναλάβει τις δημόσιες σχέσεις της.


Η ειρωνεία του πράγματος έγκειται στο ότι η επιχείρηση που κατηγορείται ότι μεταχειρίζεται τους εργαζόμενούς της σαν ρομπότ, επιχειρεί να τους αντικαταστήσει με ρομπότ. Στη Φόξκον οι μισθοί είναι κάπως καλύτεροι από ό,τι σε άλλα κινεζικά εργοστάσια, όμως το ωράριο είναι 12 ώρες την ημέρα, χωρίς διάλειμμα, ενώ οι εργαζόμενοι στις γραμμές συναρμολόγησης δεν επιτρέπεται να ανταλλάσσουν ούτε μια κουβέντα μεταξύ τους. Το κλίμα είναι σχεδόν μιλιταριστικό και η βελούδινη τρομοκρατία βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη. «Η ζωή μου είναι άδεια και δουλεύω σαν μηχανή», είχε δηλώσει σε μια αγγλόφωνη εφημερίδα ένας μετανάστης εργάτης της εταιρείας.

Οι ρυθμοί ανάπτυξης της Φόξκον είναι εντυπωσιακοί. Από 600.000 εργαζόμενους που διέθετε όταν ξέσπασε η οικονομική κρίση, έφτασε σήμερα να απασχολεί ένα εκατομμύριο, δηλαδή μετά τον κινέζικο Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό, η εταιρεία αυτή είναι ο μεγαλύτερος μεμονωμένος εργοδότης της χώρας, παρατηρεί ένας οικονομικός αναλυτής. Έτσι, στα εργοστάσιά της παράγονται προϊόντα για την Έιπλ, τη Σόνι, τη Nόκια, την Nτέλ, τη Xιούλετ Πάκαρντ, δηλαδή για εταιρείες που βρίσκονται στην αιχμή του τεχνολογικού δόρατος. Η επιτυχία της Φόξκον υποτίθεται ότι είναι η επιτομή της ικανότητας της Κίνας να παίρνει περίτεχνα πρότυπα από χώρες με σχετικά υψηλά ημερομίσθια και να τα παράγει σε τεράστιες ποσότητες και με ελάχιστο εργατικό κόστος. Όμως οι αυτοκτονίες στάθηκαν η αιτία για να κόψει η μαγιονέζα…

Σύμφωνα με τον Εκόνομιστ, η πρόσφατη ραγδαία ανάπτυξη της Κίνας συνίσταται στο ότι η χώρα αυτή αντέστρεψε την παγκόσμια τάση προς την αυτοματοποίηση, δηλαδή χρησιμοποίησε την εργασία για να αντικαταστήσει το κεφάλαιο στην αλυσίδα παραγωγής. Όμως κάποιοι νέοι παράγοντες οδηγούν σε ένα νέο μοντέλο, δηλαδή στην αντικατάσταση της ανθρώπινης εργασίας με μηχανές υψηλής τεχνολογίας. Σήμερα στα εργοστάσια της Φόξκον χρησιμοποιούνται 10.000 ρομπότ που προβλέπεται να γίνουν 300.000 το 2012 και ένα εκατομμύριο το 2013, δηλαδή εκατοντάδες χιλιάδες εργαζόμενοι θα πεταχτούν πανηγυρικά στο δρόμο.

ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΣΤΗΝ iPOD ΣITI

Οι περισσότεροι από τους 500.000 εργαζόμενους της Φόξκον στη Σεντσέν, μια πόλη 10 εκατ. κατοίκων, είναι νέοι 18-25 χρόνων που προέρχονται από την αγροτική ενδοχώρα. Κάθε χρόνο ανανεώνεται περίπου το 30%-40% του εργατικού δυναμικού της εταιρείας, όμως η ροή νέων εργαζομένων είναι συνεχής.

Η Σεντσέν βρίσκεται στη Νότια Κίνα, ακριβώς βόρεια του Χονγκ Κονγκ. Η περιοχή έγινε η πρώτη και για πολλούς η πιο πετυχημένη Ειδική Οικονομική Ζώνη. Οι εγκαταστάσεις της Φόξκον βρίσκονται σε ένα βιομηχανικό πάρκο και περιλαμβάνουν τα 15ώροφα κτίρια των εργοστασίων, που το καθένα τους είναι αφιερωμένο σε ένα διαφορετικό πελάτη και τα υπνωτήρια. Αυτή η περίφραχτη και φρουρούμενη πόλη μέσα στην πόλη αποκαλείται «Φόξκον σίτι» ή «iPod σίτι». Μέσα σε μικρή έκταση συνωστίζονται εργοστάσια, κοιτώνες, ένα μπακάλικο, μια τράπεζα, μια πισίνα, ένα νοσοκομείο, ένας πυροσβεστικός σταθμός. Πολλοί εργάζονται και κατοικούν μόνιμα εδώ, ενώ άλλοι, που ζουν σε γειτονικές πόλεις και χωριά πηγαινοέρχονται καθημερινά στο συγκρότημα που διαθέτει και το δικό του κανάλι, το «Φόξκον tv».

ΟΥΚΡΑΝΙΑ -ΖΩΝΕΣ ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΕΜΠΟΡΙΟΥ

Από το 1996 είχαν σταδιακά ιδρυθεί 21 ειδικές οικονομικές ζώνες και περιοχές αναπτυξιακής προτεραιότητας, που κάλυπταν το 10% της ουκρανικής επικράτειας. Η δημιουργία των ζωνών αυτών είχε ως στόχο τη περιφερειακή βιομηχανική ανάπτυξη και το νομοθετικό πλαίσιο προσέφερε Ο Νόμος “On the general Conditions for the Creation and Operation of SEZ” (Οκτ.’92).

Κάθε ειδική οικονομική ζώνη ιδρύετο και λειτουργούσε με ειδικό νόμο. Χορηγούνταν φορολογικά, τελωνειακά και χρηματοδοτικά κίνητρα τόσο για τις εγχώριες όσο και τις ξένες επενδύσεις. Συνήθως τα προνόμια περιλάμβαναν 5 ετείς φοροαπαλλαγές διαφόρων τύπων, καθώς και απαλλαγές από καταβολή τελωνειακών δασμών, φόρων πολυτελείας και ΦΠΑ επί των εισαγωγών.

Η είσοδος στις ειδικές οικονομικές ζώνες συνήθως περιοριζόταν σε μεγάλους επενδυτές (άνω του 1 εκατ. USD). Οι επιχειρήσεις εντός των ζωνών υπόκειντο σε σφικτό σύστημα διοικητικών κανονισμών και εποπτείας τόσο από τις τοπικές αρχές όσο και από τη Κεντρική Υπηρεσία για τις Ειδικές Οικονομικές Ζώνες, που ήδη είχαν ενσωματωθεί από το Μαϊο του 2000 στο Υπουργείο Οικονομίας και Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης.

Σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία οι 21 ζώνες είχαν προσελκύσει μέχρι τις αρχές του 2005 260 επενδυτικά σχέδια, αξίας 1,3 δισ. USD. Από τις ανωτέρω ζώνες που λειτούργησαν μόνο 3 θεωρούνταν σχετικά επιτυχημένες, κυρίως αυτή του Donetsk (237 εκατ. USD). Το μερίδιο των ξένων επενδύσεων στο σύνολο των επενδυτικών προσπαθειών παρέμεινε χαμηλό και έχει καταστεί φανερό ότι οι περισσότερες επιχειρήσεις κατέφευγαν στις περιοχές αυτές ως επί το πλείστον για να επωφεληθούν των χορηγουμένων προνομίων παρά για αναπτυξιακούς σκοπούς.

Σε σημαντικό βαθμό οι επενδύσεις στις προνομιούχες αυτές περιοχές φαίνεται να επιβάρυναν την άσκηση επενδυτικής δραστηριότητας στην υπόλοιπη χώρα.

Τα φορολογικά και δημοσιονομικά προνόμια που χορηγούνταν στο πλαίσιο των Ζωνών Ελευθέρου Εμπορίου δυσχέραναν τον ανταγωνισμό με τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνταν εκτός των ζωνών αυτών. Για το λόγο αυτό με τη ψήφιση και θέση σε ισχύ του Ν. 2505 IV από 25.03.2005 περί τροποποίησης στο Κρατικό Προϋπολογισμό του 2005, καταργήθηκαν όλα τα υφιστάμενα προνόμια για όλες τις λειτουργούσες στην ουκρανική επικράτεια Ειδικές Οικονομικές Ζώνες και Περιοχές Αναπτυξιακής Προτεραιότητας, χωρίς όμως να διευκρινίζεται αν η κατάργηση ισχύει για τις ήδη υπάρχουσες επενδυτικές συμφωνίες.

Η κυβέρνηση εξετάζει τρόπους αποζημίωσης των θιγομένων επιχειρήσεων και δεν προτίθεται προς το παρόν να αναβιώσει τον θεσμό αυτό, τουλάχιστον στη παλιά του μορφή



πηγή:: eoellas.org