Σάββατο 8 Δεκεμβρίου 2012

Οι ευθύνες των μελών Δ.Σ. ανωνύμων εταιρειών

Kατά κανόνα η ιδιότητα του απλού μέλους Διοικητικού Συμβουλίου ανώνυμης εταιρείας δεν επισύρει ιδιαίτερο κίνδυνο ως προς τυχόν υποχρεώσεις της εταιρείας έναντι τρίτων,  του Δημοσίου ή έναντι ασφαλιστικών οργανισμών.

Εξαίρεση εισάγεται μόνον στην περίπτωση του άρθρου 115 παρ. 1 Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος, σύμφωνα με την οποία  τα πρόσωπα που αναφέρονται στην ίδια διάταξη (ήτοι διευθυντές, διαχειριστές ή διευθύνοντες σύμβουλοι και εκκαθαριστές των ημεδαπών ανώνυμων εταιριών ή συνεταιρισμών κατά το χρόνο της διάλυσης ή συγχώνευσης τους)  έχουν δικαίωμα αναγωγής κατά των προσώπων που διατέλεσαν σύμβουλοι, καθώς και μέλη ή μέτοχοι του νομικού προσώπου κατά το χρόνο της διάλυσης του ως προς τους φόρους που αφορούν σε χρήσεις προγενέστερες από την έναρξη της εκκαθάρισης, ανεξάρτητα από το χρόνο βεβαίωσης τους.

Η άνω διάταξη εφαρμόζεται αναλογικά και στις περιπτώσεις υποχρεώσεων της εταιρείας από Φ.Π.Α , Κ.Β.Σ και ασφαλιστικές εισφορές.

Εξαίρεση ομοίως προβλέπεται και στην περίπτωση του άρθρου 20 παρ. 1 α’ και 6 Ν.2523/1997 για τη φοροδιαφυγή, σύμφωνα με την οποία αν σε μια εταιρεία ελλείπουν ο πρόεδρος Δ.Σ., οι διευθύνοντες ή εντεταλμένοι ή συμπράττοντες σύμβουλοι, οι διοικητές, οι γενικοί διευθυντές ή διευθυντές, ως και εν γένει κάθε πρόσωπο εντεταλμένο είτε άμεσα από το νόμο είτε από ιδιωτική βούληση είτε με δικαστική απόφαση στη διοίκηση ή διαχείριση αυτών, τότε ως αυτουργοί του αδικήματος της φοροδιαφυγής θεωρούνται τα μέλη των διοικητικών συμβουλίων των εταιριών αυτών, εφόσον ασκούν πράγματι προσωρινά ή διαρκώς από ένα από τα καθήκοντα που αναφέρονται πιο πάνω.


Τέλος, εξαίρεση εισάγεται και στην περίπτωση της μη έγκαιρης υποβολής αιτήσεως για πτώχευση Α.Ε, καθώς και της πρόκλησης από δόλο ή βαριάς αμέλειας πτώχευσης της Α.Ε.

Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να σημειωθεί ότι στην πράξη ειδικά επί μη καταβαλλόμενων ασφαλιστικών εισφορών από την εταιρεία, είθισται από τα αρμόδια κατά τόπους καταστήματα των εκάστοτε ασφαλιστικών φορέων να αναζητούνται και να διώκονται ακόμη και τα απλά μέλη Δ.Σ, πλην όμως στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων απαλλάσσονται κατά την εκδίκαση των υποθέσεων στα αρμόδια δικαστήρια.

Ειδικότερα, η ευθύνη των διοικούντων νομικά πρόσωπα ρυθμίζεται από το νόμο στις κάτωθι  ειδικές περιπτώσεις:

1. ΦΟΡΟΣ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΡΑΤΟΥΜΕΝΟΙ ΦΟΡΟΙ

Κατ’ άρθρο 115 Ν. 2238/1994 (Κώδικας Φορολογίας Εισοδήματος Φυσικών και Νομικών Προσώπων, εφεξής «Κ.Φ.Ε»):

«1. Τα πρόσωπα που είναι διευθυντές, διαχειριστές ή διευθύνοντες σύμβουλοι και εκκαθαριστές των ημεδαπών ανώνυμων εταιριών ή συνεταιρισμών κατά το χρόνο της διάλυσης ή συγχώνευσης τους, ευθύνονται προσωπικώς και αλληλεγγύως για την πληρωμή του φόρου που οφείλεται υπό αυτά τα νομικά πρόσωπα σύμφωνα με τον παρόντα, καθώς και του φόρου που παρακρατείται, ανεξάρτητα από το χρόνο βεβαίωσης τους. Στις ανώνυμες εταιρίες που συγχωνεύονται, ευθύνεται αλληλεγγύως μαζί με τα πιο πάνω πρόσωπα, για την πληρωμή των κατά το προηγούμενο εδάφιο οφειλόμενων φόρων της διαλυόμενης εταιρίας και εκείνη που την απορρόφησε ή η νέα εταιρία που συστήθηκε ανεξάρτητα από το χρόνο βεβαίωσης τους. Τα πρόσωπα που αναφέρονται πιο πάνω έχουν δικαίωμα αναγωγής κατά των προσώπων που διατέλεσαν σύμβουλοι, καθώς και μέλη ή μέτοχοι του νομικού προσώπου κατά το χρόνο της διάλυσης του ως προς τους φόρους που αφορούν σε χρήσεις προγενέστερες από την έναρξη της εκκαθάρισης, ανεξάρτητα από το χρόνο βεβαίωσης τους.

2. Τα πρόσωπα που είναι διευθυντές, διαχειριστές και γενικά εντεταλμένοι στη διοίκηση του νομικού προσώπου, κατά το χρόνο της διάλυσης των λοιπών νομικών προσώπων του άρθρου 101, ευθύνονται προσωπικώς και αλληλεγγύως για την πληρωμή του φόρου που οφείλεται από αυτά τα νομικά πρόσωπα σύμφωνα με τον παρόντα, καθώς και των φόρων που παρακρατούνται, ανεξάρτητα από το χρόνο βεβαίωσης τους.

3. Τα πρόσωπα που αναφέρονται στις παραγράφους 1 και 2 ευθύνονται προσωπικώς και αλληλεγγύως για τους παρακρατούμενους φόρους και κατά τη διάρκεια λειτουργίας του νομικού προσώπου που εκπροσωπούν, ως εξής:

α) Αν έχει γίνει η παρακράτηση φόρου, όλα τα πρόσωπα που είχαν μία από τις ως άνω ιδιότητες από τη λήξη της προθεσμίας απόδοσης του φόρου και μετά.

β) Αν δεν έχει γίνει η παρακράτηση φόρου, όλα τα πρόσωπα, που είχαν μία από τις πιο πάνω ιδιότητες κατά το χρόνο που υπήρχε η υποχρέωση παρακράτησης του φόρου».

Εκ των ανωτέρω συνάγεται ότι τα απλά μέλη του ΔΣ που δεν έχουν τις ανωτέρω ιδιότητες (διευθυντές, διαχειριστές, διευθύνοντες σύμβουλοι κτλ.) δεν υπέχουν προσωπική και αλληλέγγυα ευθύνη για την καταβολή του φόρου εισοδήματος, πλην της περίπτωσης που αναφέρεται στο τελευταίο εδάφιο της παρ. 1 του άρθρου 115 του ΚΦΕ. Σύμφωνα με τη διάταξη αυτή,   στην   περίπτωση φόρων οι οποίοι αφορούν σε χρήσεις πριν από την έναρξη της εκκαθάρισης του διαλυόμενου νομικού προσώπου, και ανεξάρτητα από το χρόνο βεβαίωσής τους, τα πρόσωπα που κατέχουν μία από τις   ιδιότητες (διευθύνοντα σύμβουλου, διευθυντού, εκκαθαριστή, απορροφούσα Α.Ε.),  έχουν δικαίωμα αναγωγής κατά των προσώπων που διετέλεσαν σύμβουλοι, μέλη ή μέτοχοι του διαλυόμενου προσώπου κατά το χρόνο της διάλυσης.

2. ΠΡΟΣΤΙΜΑ ΚΩΔΙΚΑ ΒΙΒΛΙΩΝ ΚΑΙ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ (Κ.Β.Σ.)

Σύμφωνα με το άρθρο 9 παρ.4 Ν 2523/1997, οι διατάξεις του Ν. 2238/1994 που ρυθμίζουν θέματα βεβαίωσης, διοικητικής επίλυσης της διαφοράς και καταβολής φόρου εισοδήματος, εφαρμόζονται ανάλογα και για τα πρόστιμα Κ.Β.Σ. του άρθρου 5 του ν 2523/97.

Περαιτέρω, στο άρθρο 20 παρ.1 α’ και 6 Ν.2523/1997, ρυθμίζεται η ποινική ευθύνη των αυτουργών του εγκλήματος της φοροδιαφυγής κατ’ άρθρο 19( έκδοση, αποδοχή ή νόθευση πλαστών ή εικονικών φορολογικών στοιχείων) :

«1. Στα νομικά πρόσωπα ως αυτουργοί του αδικήματος της φοροδιαφυγής θεωρούνται : α)Στις ημεδαπές ανώνυμες εταιρίες, οι πρόεδροι των Δ.Σ., οι διευθύνοντες ή εντεταλμένοι ή συμπράττοντες σύμβουλοι, οι διοικητές, οι γενικοί διευθυντές ή διευθυντές, ως και εν γένει κάθε πρόσωπο εντεταλμένο είτε άμεσα από το νόμο είτε από ιδιωτική βούληση είτε με δικαστική απόφαση στη διοίκηση ή διαχείριση αυτών. Αν ελλείπουν όλα τα παραπάνω πρόσωπα, ως αυτουργοί θεωρούνται τα μέλη των διοικητικών συμβουλίων των εταιριών αυτών, εφόσον ασκούν πράγματι προσωρινά ή διαρκώς από ένα από τα καθήκοντα που αναφέρονται πιο πάνω.

6.Οι ανωτέρω αυτουργοί και συνεργοί τιμωρούνται εφόσον κατά το χρόνο διάπραξης του αδικήματος είχαν την ιδιότητα αυτή και εφόσον γνώριζαν ή από την ιδιότητά τους και εν όψει των συγκεκριμένων περιστάσεων γίνεται φανερό ότι γνώριζαν για τις πράξεις ή παραλείψεις, με τις οποίες εκπληρώθηκαν οι όροι των αδικημάτων του παρόντος.»

3. ΦΟΡΟΣ ΠΡΟΣΤΙΘΕΜΕΝΗΣ ΑΞΙΑΣ

Σύμφωνα με το άρθρο 22 παρ. 7 Ν.2648/1998, οι διατάξεις της παραγράφου 3 του άρθρου 115 του Ν.2238/1994  εφαρμόζονται και για την περίπτωση  β’ του άρθρου 45 του Ν.1642/1986 (ΦΕΚ 125 Α΄), ήτοι για Φ.Π.Α, καθώς και για οφειλές φόρου κύκλου εργασιών.

Επίσης, κατ’ άρθρο 55 στοιχείο β’ Ν. 2859/2000 (κώδικας Φ.Π.Α),  επεκτείνεται η ευθύνη των νομικών προσώπων για απόδοση ΦΠΑ και στους νομίμους εκπροσώπους αυτών, κατά το χρόνο διάλυσης, συγχώνευσης ή μετατροπής τους, ανεξάρτητα από το χρόνο βεβαίωσης του φόρου, οι οποίοι ευθύνονται για την καταβολή του οφειλόμενου φόρου αλληλεγγύως και εις ολόκληρο με το νομικό πρόσωπο.

4. ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΕΣ ΕΙΣΦΟΡΕΣ Ι.Κ.Α.

Σύμφωνα με το άρθρο 4 παρ. 4 του Ν. 2556/1997, οι  διατάξεις του άρθρου 115 του ΚΦΕ, όπως ισχύουν κάθε φορά, που αναφέρονται στην ευθύνη των διοικούντων νομικά πρόσωπα για την καταβολή των φόρων που οφείλουν στο Δημόσιο τα πρόσωπα αυτά, εφαρμόζονται κατ' αναλογία και για την καταβολή των οφειλόμενων στο Ι.Κ.Α. ασφαλιστικών εισφορών.

5. ΑΣΤΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ ΔΙΟΙΚΗΤΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥΧΙΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ ΕΠΙ ΠΤΩΧΕΥΣΕΩΣ

Με το άρθρο 98 Ν. 3588/2007 (Πτωχευτικός Κώδικας) εισάγεται εξαίρεση στον κανόνα ότι τα μέλη του ΔΣ μίας ΑΕ δεν υπέχουν προσωπική και αλληλέγγυα ευθύνη για τα εταιρικά χρέη έναντι των εταιρικών δανειστών.

Σύμφωνα με την άνω διάταξη:

1. Αν δεν υποβληθεί εγκαίρως η αίτηση για πτώχευση της Α.Ε (άρθρο 5, παρ.2), τα υπαίτια για την καθυστέρηση μέλη του Δ.Σ ευθύνονται για την αποκατάσταση της ζημίας των εταιρικών πιστωτών, σε σχέση με τα χρέη που δημιουργήθηκαν από την ημέρα που σύμφωνα με την άνω διάταξη έπρεπε να υποβληθεί η αίτηση, μέχρι την κήρυξη της εταιρείας σε πτώχευση. Την ίδια ευθύνη έχει και αυτός που προέτρεψε το μέλος ή τα μέλη του Δ.Σ να μην υποβάλλουν εγκαίρως την αίτηση.

2.Αν η πτώχευση της εταιρείας προκλήθηκε από δόλο ή βαριά αμέλεια των μελών Δ.Σ, τα υπαίτια μέλη ευθύνονται σε αποζημίωση έναντι των εταιρικών πιστωτών. Την ίδια ευθύνη υπέχει και εκείνος που άσκησε την επιρροή του στα μέλη του Δ.Σ, προκειμένου να προβούν σε πράξεις ή παραλείψεις που είχαν ως αποτέλεσμα την πτώχευση της εταιρίας.

3. Η ευθύνη στις περιπτώσεις των προηγούμενων παραγράφων είναι εις ολόκληρον. Οι σχετικές απαιτήσεις των εταιρικών δανειστών ασκούνται μόνο από τον σύνδικο».

6. ΕΥΘΥΝΗ ΟΡΓΑΝΩΝ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΡΟΣΩΠΩΝ ΚΑΙ ΕΥΘΥΝΗ ΑΠΟ ΑΔΙΚΟΠΡΑΞΙΑ ΚΑΤ΄ ΑΡΘΡΟ 914 ΑΚ

Κατ’ άρθρο 71 ΑΚ, το νομικό πρόσωπο ευθύνεται από τις πράξεις ή παραλείψεις των αντιπροσωπευόντων και εκφραζόντων τη βούληση αυτού οργάνων, εφόσον η πράξη ή η παράλειψη έλαβε χώρα κατά την ενάσκηση των ανατιθεμένων σ' αυτά καθηκόντων και παράγει υποχρέωση προς αποζημίωση. Στην περίπτωση δε που η πράξη ή η παράλειψη του αρμοδίου οργάνου είναι υπαίτια και παράγει υποχρέωση αποζημίωσης για τον πράξαντα ή παραλιπόντα, ευθύνεται και αυτός εις ολόκληρο μετά του νομικού προσώπου, δηλ. το καταστατικό όργανο έχει πρόσθετη μετά του νομικού προσώπου υποχρέωση, ανεξάρτητη αυτής του νομικού προσώπου.

Επί ανώνυμης εταιρίας, τα μέλη Δ.Σ. δεν έχουν μεν προσωπική ευθύνη για τις υποχρεώσεις  της εταιρίας, είναι όμως δυνατή η ευθύνη των μελών Δ.Σ. της Α.Ε. προσωπικά από αδικοπραξία κατά το άρθρο 914 ΑΚ, δηλαδή η αρχή της μη ευθύνης των διοικούντων Α.Ε. δεν ισχύει όταν υπάρχει πταίσμα αυτών από αδικοπραξία, βάσει των γενικών αρχών (914 ΑΚ), οπότε στοιχειοθετείται σχετική  ευθύνη τους (ενδεικτικά αναφέρονται οι αποφάσεις ΕφΠατρών 769/2007,ΕφΠειρ. 375/2003, 94/2003 ΠΠρΣύρου, ΕφΑθ 6286/2000, ΕφΑθ 5365/92).

7. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Συμπερασματικά, ένα απλό μέλος Διοικητικού Συμβουλίου ανώνυμης εταιρείας μπορεί να εξασφαλισθεί ως προς τυχόν ευθύνη του βάσει των ανωτέρω αναφερόμενων, αν:

α)παραμείνει εσαεί απλό μέλος, δηλαδή δεν αποκτήσει ποτέ την ιδιότητα νομίμου εκπροσώπου, διευθυντή, διαχειριστή,  διευθύνοντος συμβούλου, εκκαθαριστή και γενικά ή και ειδικά εξουσιοδοτημένου ή εντεταλμένου από άλλα όργανα της εταιρείας προσώπου για τη διενέργεια μιας ή περισσοτέρων πράξεων για λογαριασμό ή στο όνομα της ανώνυμης εταιρείας.

β)παρακολουθεί τα της εκπροσώπησης της εταιρείας, δηλαδή γνωρίζει πάντοτε ότι η ανώνυμη εταιρεία εκπροσωπείται από συγκεκριμένα άτομα, τα οποία μάλιστα ασκούν πραγματικά πράξεις διαχείρισης και εκπροσώπησης αυτής.

γ) αποφεύγει  οποιαδήποτε πράξη αποτελεί πραγματική άσκηση διαχείρισης των θεμάτων της εταιρείας, ακόμη και αν δεν έχει αναλάβει κάτι τέτοιο εγγράφως.

πηγή: taxlaw.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου